معرفی شهرستان لردگان
شهرستان لردگان با وسعت ۳۴۲۰ کیلومتر مربع معادل ۸/۲۰ درصد از مساحت استان چهارمحال و بختیاری را به خود اختصاص داده است . و از لحاظ موقعیت جغرافیایی این شهرستان در طول شرقی ۴۹ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳۴ دقیقه و عرض شمالی ۳۰ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۲۶ دقیقه واقع شده است.
شهرستان لردگان در جنوب استان چهارمحال و بختیاری واقع شده و از نظر موقعیت نسبی از سمت شمال به شهرستان‌های بروجن و اردل ، از سمت جنوب به استان کهگلویه و بویراحمد و از سمت شرق به استان اصفهان و از غرب به استان خوزستان منتهی میشود. این شهرستان با ارتفاع متوسط ۱۷۰۰ متر از سطح دریا در سلسله جبال زاگرس قرار دارد و از نظر توپوگرافی قسمت های شمالی آنرا مناطق پست با ارتفاع کمتر از ۲۰۰۰متر تشکیل داده و مناطق بلند آن ارتفاعات بیش از ۳۰۰۰متر در جهت شمال غربی – جنوب شرقی می باشد .جمعیت شهرستان لردگان طبق سرشماری سال 139۰ برابر با 194783نفربوده که44554نفردر شهرها(لردگان-مال خلیفه-آلونی)و150229نفردر روستاها زندگی میکنند.
و دارای دشت‌های حاصلخیری همچون دشت خانمیرزا، دشت جمال، دشت فلارد و دشت لردگان و کوههای مرتفع و بلندی همچون کوه ریگ، کوه غارون ، کوه بادامستان، کوه گومیه، کوه سرخ، کوه سیوک، کوه آس جم، کوه آب باغ و. می باشد و از لحاظ کشاورزی بخصوص در زمینه کشت غلات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده. و به لحاظ طبیعی و آب و هوایی یکی از نقاط مستعد ومناسب سرمایه گذاری در صنعت توریسم و گردشگری در تمامی طول سال می باشد .و با توجه به افتتاح جاده جدید لردگان – خوزستان، بهترین و کوتاهترین مسیر ارتباطی استانهای مرکزی کشور مانند اصفهان، یزد، به خوزستان همین مسیری است که از شهرستان لردگان می گذرد و همچنین ارتباط مناطق مرکزی کشور به استانهای کهگیلویه و بویر احمد، فارس و بوشهر از این شهرستان میسر و مطلوب می باشد.
رودخانه های مهم خرسان و ارمند که از سرشاخه های اصلی کارون هستند در این شهرستان جریان دارند و بر همین اساس سدهای مهمی چون کارون ۴، سدهای خرسان ۱و۲و۳و کارون ۵ بر روی رودخانه های شهرستان احداث و یا در حال احداث و مطالعه می باشند و سهم عمده‌ای از آب استان را به خود اختصاص داده و چشمه های پرآب و همیشه جوشانی مانند برم لردگان، آبشار آتشگاه ، چشمه سندگان، چشمه پروز، برم مالخلیفه، چشمه میلاس، چشمه میشان، چشمه بارز، چشمه شوار، چشمه گوشه و . در این شهرستان جریان دارند. این شهرستان دارای بیشترین اراضی جنگلی در سطح استان با مقدار ۱۵۸۰۰۰ هکتار که اغلب گونه های آنرا بلوط و بنه تشکیل داده می باشد که بیشتر در نواحی غربی و جنوبی شهرستان گسترده است وسعت مراتع شهرستان حدود ۱۴۳۶۰۰هکتار می باشد و بیشترین گونه های گیاهی و داروئی در سطح استان در این شهرستان می باشد.
بر اساس آخرین تقسیمات ی شهرستان لردگان دارای سه شهر لردگان،آلونی و مالخلیفه و چهار بخش به نامهای مرکزی، منج، فلارد، خانمیرزا و دهستانهای سردشت، ریگ، میلاس، ارمند، خانمیرزا، جوانمردی، فلارد،پشتکوه، منج و بارز با تعداد ۳۴۰ روستا میباشد.
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ جمعیت شهرستان لردگان ۱۷۷۲۷۷ نفر میباشد که از این تعداد ۲۹۳۸۱ نفردر مناطق شهری و ۱۴۷۸۹۶ نفر در مناطق روستایی زندگی میکنند وضعیت آب و هوایی: شهرستان لردگان دارای آب و هوایی متنوع می باشد به طوریکه در این شهرستان مناطق معتدل، سرد و گرم و مرطوب وجود دارد. موضوع مهم دیگری که در این شهرستان باید به آن اشاره شود وجود اماکن متبرکه و زیارتگاههای متعدد در این شهرستان می باشد که می شود به پاره ای از آنها به شرح زیر اشاره کرد.
قدمگاه شاه عبدالعظیم، امام زاده عباسعلی برجوئی، امامزاده سید سلطان ، زرین درخت و . در بخش خانمیرزا امام زاده شیرمرد، امام زاده حسن علی اکبر در بخش فلارد، امام زاده پیر محمد علی، امام زاده جعفر، امام زاده شاه عبد الباقی و . در بخش مرکزی، امام زاده سید محمد، امام زاده شهسوار- امام زاده حسن شوار، امامزاده جعفردر بخش منج مناطق مهم گردشگری که قابلیت سرمایه گذاری دارند.
۱- چشمه برم لردگان واقع در مرکز شهر لردگان
۲- آبشار آتشگاه واقع در ۶۰ کیلومتری جنوب شرق لردگان
۳- تنگ زیبا و دیدنی لای بید در سه راهی ارمند
۴ - تنگ رحیم آباد حفاظت شده منابع طبیعی و در حاشیه جاده خوزستان
۵- پل ارمند و حاشیه رودخانه ارمند
۶- چشمه میلاس
۷- قدمگاه شاه عبدالعظیم خانمیرزا
۸- پاسگاه محیط زیست سبز کوه در خانمیرزا
۹- پارک جنگلی پروز در پشتکوه فلارد
۱۰- چشمه سندگان فلارد
۱۱- چشمه میشان فلارد
۱۲- چشمه برم مالخلیفه
۱۳- تنگ سماء منج
۱۴- حاشیه جاده خوزستان از منج تا سد کارون ۴
۱۵-پارک جنگلی چارطاق
۱۶- آبشار گاهکده و .
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی:لردگان از دیر‌باز مرکزی برای مبادلات عشایری بوده است. در متون تاریخی از لردگان به نام لردجان نام برده شده است. قلعه لردگان در نزدیکی چشمه برم لردگان، در دوران لر بزرگ ساخته شده بود که خرابه های آن اکنون نیز باقی مانده است.
گذشته شهرستان لردگان
در بعضی از متون تاریخی از این منطقه به عنوان "جانکی" یاد شده بخشی از جانکی که مرکز آن لردگان بوده به جانکی سردسیر و بخشی که در خوزستان قرار داشته به جانکی گرمسیر معروف بوده است . در این مورد تاریخ بختیاری چنین می خوانیم:
"جانکی که جزو بختیاری است دو قسمت شده یکی جانکی سردسیری یکی جانکی گرمسیری "
سلسله جبال زاگرس با کوهای سر به فلک کشیده بختیاری را به دو منطقه گرمسیر و سردسیرتقسیم می کند. دامنه های سر سبز شمالی زاکرس تا برسد به شهرهای و روستاهای چهار محال در یک طرف (ییلاق) و ذشت های ایذه و رامهرمز دزفول و شوشتر در طرف دیگر (قشلاق) قرار دارند. ایل بختیاری که از ایلات بسیار قدیمی ایران و این منطقه است از گذشته های دور ما بین این مناطق درآمدو شد بوده است.
بخشهایی از ایل بختیاری از گذشته دور و به مرور زمان بر اثر رشد جمعیت و مشکلات ناشی از زندگی کوچ نشینی و مسائل اجتمائی خاص منطقه از یک طرف و یافتن آب و زمین از طرف دیگر یکجانشین یا چند جانشین شده اند. شهرهای مانند ایذه بعنوان اولین ونقاطی نظیر لردگان بعنوان نقاط بعدی به دلیل موقعیت مناسب اقلیمشان انتخاب شدند. اگر این اصل محیط شناسی شهری را که معتقد است وجود تمدن در یک منطقه به انتشار آن تمدن در کلیه نقاطی که از نظر فرهنگی- اقتصادی در ارتباط با آن منطقه اند می انجامد را قبول داشته باشیم میتوان نتیجه گرفت مناطق ییلاق ایل بختیاری نظیر لردگان هم که در ارتباط با منطقه ایذه بوده است از این تمدن بی بهره نبو ده است . اینکه لردگان مشخصا از چه زمانیس برای اسکان فصلی و بدنبال آن اسکان همیشکی انتخاب شده است روشن نیست. اما قدیمی ترین سند تاریخی در مورد این شهر را میتوان در سفرنامه ناصر خسرو یافت. او در صفحه 116 سفرنامه خود در مورد لردگان که آنرا لوردغان خواند چنین می نویسد:
و به لوردغان رسیدم که از ارجان تا آنجا چهل فرسنگ بود و آن لوردغان سرحد پارس است و از آنجا بهه لنجان رسیدم و بر دروازه شهر نام سلطان طغرل بیک نوشته دیدم و از آنجا به شهر اصفهان هفت فرسنگ بود
اما از نظر تاریخی اولین سند مربوط به تشکیل حکومت در این منطقه بر میگردد به تشکیل حکومت لر بزرگ (سلسله صفویه) در کل خاک بختیاری
متأسفانه هیچ یک از متون تاریخی نامی از لردگان در ارتباط با حکومت سلسله صفویه نبرده اند اما استفاده از روش تاریخ تطبیقی تا اندازه ای واقعیت را روشن می کند.
در کتاب تاریخ بختیاری نوشته سردار اسعد آمده است :
پس از او (ابوطاهر ) اتابک نصرت الدین بن هزار سیف جایش را گرفته( بعد از سال 550 هجری ) و استقلال کامل یافت و در میان اقوام و طوایف مختلف زیر فرمانش نام بختیاری ذکر شده و بعضی از آنان را عرب عقلی – بختیاری – جانکی –راکی نامیده اند.
اگر قسمت تاریخی اخیر را با گفته های شفیع خان که در کتاب تاریخ بختیاری از قول "لیارد" سیاح انگلیسی نقل شده است مقایسه کنیم این بخش از تاریخ لردگان مشخص می شود "لیارد" می نویسد:
"از شهر های قدیم بختیاری یکی ایزج (ایذه ) است که معروف به مال میر است و دیگری لوردگان که واقع است در جانکی سردسیر. "
از زمان رو به ضعف گذراندن حکومت لر بزرگ تا به قدرت رسیدن حکومت مقتدر و متمرکز صفویه سلسله هایی که در ایران به قدرت می رسند به دلایل متعدد از جمله صعب العبور بودن منطقه امکان بسط قدرت خود در منطقه را نیافتند .
در دوران حکومت صفویه ایلخانی از طرف حکومت مرکزی که اغلب از خوانین ایلات بودند تعیین می شد. وظیفه اینان کنترل جمع آوری مالیات و فرستادن نیرو برای حکومت مرکزی بود. چنین وضعی در طول تاریخ ایلات ایران پایدار نبوده است درست به موازات ضعف و فتور حکومت مرکزی خوانین علم طغیان برافراشته از پرداخت مالیات و فرستادن نیرو برای حکومت مرکزی سربازده ادعای حکومت می کردند. این وضع در اواخر حکومت نادرشاه و اوائل سلسله زندیه مشهود است. در زمان قاجاریه تغییر اساسی در وضع موجود بوجود نیامد. در سفرنامه سیاحان خارجی مطالبی از این دوره در رابطه با شهر لردگان وجود دارد. در تاریخ بختیاری از قول لیارد چنین می خوانیم " قلعه لردگان در یک جنگل واقع است نزدیگ قلعه یک تپه مصنوعی می باشد احتمال دارد عمارت عالیه اینجا بوده قلعه لردگان مربع بوده."
درباره این سایت